Aneta Borkowska Decyzja o odchudzaniu często motywowana jest chęcią poprawy wyglądu, zdrowia, lub poczucia własnej wartości. Uważamy, że utrata kilogramów zapewni nam szczęście i satysfakcję z życia. Zamiast zmienić swój styl życia, wybieramy restrykcyjne diety, które na początku przynoszą szybkie efekty. Jednak długoterminowo okazują się nieskuteczne i mogą prowadzić do negatywnych konsekwencji psychologicznych.
Badania wskazują, że kluczem do trwałej utraty wagi jest połączenie zmniejszenia spożycia kalorii i zwiększenia aktywności fizycznej. Nie jest to jednak tylko kwestia stosowania restrykcyjnych diet. Aby osiągnąć zdrowy i zrównoważony styl życia, konieczne jest wypracowanie zdrowych nawyków żywieniowych. Wprowadzenie zmian, które będą dla nas długotrwałe i przyjemne, jest kluczem.
Wielu ulega przekonaniu, że restrykcyjna dieta jest najszybszą i najprostszą drogą do utraty wagi. Ignorując długofalowe korzyści zmiany stylu życia, koncentrują się na krótkotrwałych efektach. To często prowadzi do efektu jojo i pogorszenia stanu zdrowia.
Restrykcyjna dieta a styl życia
Wiele osób, pragnąc schudnąć, decyduje się na radykalne restrykcyjne diety, zamiast wprowadzać trwałe zmiany w swoim stylu życia. Diety te charakteryzują się niskim spożyciem kalorii, liczonymi zakazami i nakazami żywieniowymi. Choć mogą przynieść szybką, ale krótkotrwałą utratę wagi, niosą za sobą negatywne skutki psychologiczne, takie jak obniżony nastrój czy problemy z koncentracją.
Definiowanie restrykcyjnej diety i zdrowego stylu życia
W przeciwieństwie do restrykcyjnych diet, zdrowy styl życia opiera się na zbilansowanej diecie, regularnej aktywności fizycznej oraz dbaniu o dobrostan psychiczny. Zmiana nawyków żywieniowych i zwiększenie aktywności fizycznej wymaga więcej czasu, ale przynosi trwałe korzyści dla zdrowia i wyglądu.
Krótkoterminowe skutki restrykcyjnych diet a długoterminowe korzyści zmiany stylu życia
Drastyczne ograniczenie kalorii podczas restrykcyjnej diety może prowadzić do spadku masy mięśniowej i większego polegania na zapasach tłuszczowych. Efektem tego jest często efekt jojo, czyli ponowne przybieranie na wadze, a nawet jej zwiększenie. Dlatego zdrowy styl życia, oparty na umiarkowanym jedzeniu, zrównoważonej diecie i regularnych ćwiczeniach fizycznych, jest lepszym rozwiązaniem na długą metę.
„Powolna i stabilna utrata wagi jest znacznie bardziej skuteczna niż szybkie, ekstremalnie restrykcyjne diety.”
Błędne przekonania na temat odchudzania
Wiele osób uważa, że istnieją „diety cuda”, które szybko i trwale rozwiążą problem nadwagi. Jednak badania wskazują, że restrykcyjne diety często prowadzą do negatywnych skutków, takich jak zaburzenia odżywiania. Po ich zakończeniu, waga często wraca do stanu przed dietą. Ważne jest, aby skupić się na trwałych, zdrowych nawykach żywieniowych i aktywności fizycznej, które umożliwią stopniową i długotrwałą redukcję wagi.
Mit diety cud jako przyczyna porzucania zdrowych nawyków
Najczęstszym sposobem na utratę nadmiernych kilogramów jest przejście na restrykcyjną dietę. Chociaż zmiana fizyczna może nastąpić, wiele osób nadal może się źle czuć, nie akceptując swojego ciała. Porzucenie różnych nakazów dietetycznych i trzymanie się jadłospisu może prowadzić do przybycia kilogramów. Ważne jest zastanowienie się nad powodami powrotu do poprzedniej masy ciała lub starych nawyków żywieniowych.
Zmiana myślenia i postaw ma kluczowe znaczenie dla zachowania, wyborów i jakości działania w procesie odchudzania. Plan odżywiania musi być dopasowany do indywidualnych zasobów, możliwości i barier osoby, aby osiągnąć trwałe rezultaty. Działania w kierunku zmiany nawyków żywieniowych powinny być dostosowane do trybu życia, obowiązków i umiejętności organizacyjnych każdej osoby indywidualnie.
„Kluczem do skutecznego odchudzania jest zdanie sobie sprawy z konieczności podejścia do tego procesu w sposób mądry i odpowiedzialny.”
Ponad 60 proc. społeczeństwa Polski zmaga się z nadwagą i otyłością, co stanowi wyzwanie dla zdrowia publicznego. 2/3 osób podejmujących próby odchudzania powtarza ten proces wielokrotnie w przeciągu ostatnich 5 lat. 30 proc. badanych osób, które uważają, że ważą za dużo, postrzega siebie negatywnie. 59 proc. Polaków podejmujących próby odchudzania nie korzystało z konsultacji z dietetykiem.
37 proc. osób na diecie stale odczuwało głód, a 4/5 deklarowało negatywne przekonania o dietach. 48 proc. respondentów wymieniało rezygnację z ulubionych produktów i brak motywacji jako utrudnienia w procesie odchudzania. 67 proc. osób odchudzających się doświadczyło negatywnych konsekwencji złych diet, takich jak efekt jo-jo czy frustracja.
61 proc. badanych wskazało pragnienie poprawy wyglądu jako motywację do odchudzania, a 55 proc. dążyło do poprawy samopoczucia. Ekspert zaleca holistyczne podejście do odchudzania, uwzględniające zarówno aspekty fizyczne, jak i psychiczne.
Konsekwencje psychologiczne restrykcyjnych diet
Osoby z negatywnym obrazem ciała często wybierają restrykcyjne diety, wierząc, że poprawią swoje wygląd. Jednak takie podejście może prowadzić do błędnego koła odchudzania. Ograniczenia żywieniowe mogą obniżyć nastrój i poczucie własnej wartości, co z kolei może wywołać epizody przejadania się.
Badania wskazują, że im więcej nakazów i zakazów wprowadzamy do diety, tym większe jest ryzyko wystąpienia zaburzeń odżywiania. Zamiast skupiać się na utracie wagi, kluczowe jest zbudowanie pozytywnego obrazu ciała i wypracowanie zdrowego podejścia do odżywiania.
Negatywny obraz ciała i błędne koło odchudzania
Osoby z negatywnym obrazem swojego ciała często podejmują próby radykalnej utraty wagi, lecz ta strategia rzadko przynosi zadowalające efekty w dłuższej perspektywie. Zamiast poprawy samopoczucia, restrykcyjne diety często prowadzą do efektu jojo – cyklicznego przyrostu i utraty wagi. Taka sytuacja może jeszcze bardziej negatywnie wpływać na postrzeganie własnego ciała i poczucie własnej wartości.
Przejadanie się jako skutek restrykcji żywieniowych
Badania wskazują, że restrykcje żywieniowe mogą paradoksalnie prowadzić do epizodów przejadania się. Osoby stosujące takie diety często doświadczają napadów głodu, co w konsekwencji może skutkować niekontrolowanym spożywaniem dużych ilości jedzenia. Ten błędny nawyk może mieć poważne konsekwencje psychologiczne i fizyczne.
„Zamiast skupiać się na utracie wagi, kluczowe jest budowanie pozytywnego obrazu ciała i zdrowego podejścia do odżywiania.”
Odchudzanie jako proces angażujący strefę emocjonalną
Odchudzanie to złożony proces, który nie tylko angażuje sferę fizyczną, ale również emocjonalną. Wprowadzanie zmian w nawykach żywieniowych i aktywności fizycznej wiąże się z koniecznością radzenia sobie z emocjami, takimi jak stres, frustracja czy poczucie straty. Ponadto, nieuwzględnianie czynników psychologicznych, takich jak motywacja, samoświadomość czy umiejętność regulowania emocji, może utrudniać osiągnięcie trwałej utraty wagi.
Badania pokazują, że aż 25–45 proc. osób, które rozpoczynają odchudzanie, cierpi na epizody przejadania się (Sper, Sper, 1998). Ponadto, model odchudzania polegający na ciągłym byciu na diecie często staje się nawykiem, powtarzanym przez wiele lat. Implikacje restrykcyjnych diet mogą prowadzić do negatywnych konsekwencji nie tylko medycznych, ale także psychologicznych.
Dlatego holistyczne podejście, obejmujące zarówno sferę fizyczną, jak i emocjonalną, jest kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych efektów w odchudzaniu i zmianie stylu życia. Takie podejście pozwala na lepsze radzenie sobie z emocjami towarzyszącymi procesowi utraty wagi, a w efekcie na trwałe zmiany w zachowaniach żywieniowych i aktywności fizycznej.
„Uczestniczenie w programie psychodietetyki na Uniwersytecie SWPS pozwala zdobyć podstawową wiedzę w obszarach dietetyki, psychologii i aktywności fizycznej w kontekście pracy z pacjentami z zaburzeniami odżywiania.”
Określanie przyczyn zamiast skupiania się na skutkach
Zamiast skupiać się wyłącznie na utracie wagi, kluczowe jest zidentyfikowanie przyczyn nadwagi. Problem ten często wynika z nieprawidłowych nawyków żywieniowych, jedzenia pod wpływem emocji oraz braku aktywności fizycznej. Diety, które skupiają się jedynie na deficycie kalorycznym, często nie rozwiązują podstawowych problemów. Dopiero kompleksowa zmiana stylu życia może przynieść trwałą utratę wagi.
Holistyczne podejście, uwzględniające zarówno sferę fizyczną, jak i psychologiczną, jest kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych efektów. Tylko w ten sposób można zerwać z błędnym kołem odchudzania i wprowadzić trwałe zmiany. Takie podejście pozwoli na zidentyfikowanie i wyeliminowanie przyczyn nadwagi, a nie koncentrowanie się wyłącznie na jej skutkach.
Przemyślane i kompleksowe działania, uwzględniające przyczyny i skutki, dają najlepsze szanse na osiągnięcie długotrwałych efektów. Zamiast chwytać się szybkich, ale nietrwałych rozwiązań, warto zadbać o zdrowy styl życia. Taki styl przyniesie korzyści zarówno teraz, jak i w przyszłości.
