Osobowość dyssocjalna w związku – jak sobie radzić?

Osobowość dyssocjalna, znana również jako antyspołeczne zaburzenie osobowości, charakteryzuje się złożoną gamą cech. Te cechy powodują trudności w adaptacji społecznej oraz utrzymaniu stabilnych relacji z innymi. Osoby z tym zaburzeniem często ignorują normy społeczne, brakuje im empatii wobec innych, a ich zachowanie jest impulsywnym i często nieodpowiedzialnym.

W kontekście budowania i utrzymania związków, osobowość dyssocjalna stanowi poważne wyzwanie. Osoby z tym zaburzeniem cechują się niestabilnością emocjonalną. Mają trudności z okazywaniem uczuć oraz zrozumieniem potrzeb swojego partnera.

Charakterystyka osobowości dyssocjalnej

Osobowość dyssocjalna jest zdefiniowana przez szereg charakterystycznych objawów. Wśród nich znajduje się lekceważenie norm społecznych oraz zasad prawa. Osoby te często kłamią i oszukują, są impulsywnymi, agresywnymi, mają niski próg drażliwości. Brakuje im odpowiedzialności oraz chłodu emocjonalnego i empatii. Osoby z tym zaburzeniem mają trudności z utrzymaniem długotrwałych relacji. Ich związki są niestabilne i często konfliktowe.

Cechy osobowości dyssocjalnej

Diagnoza osobowości dyssocjalnej wymaga spełnienia co najmniej 3 z określonych kryteriów. Wśród nich znajduje się obecność objawów przed 18 rokiem życia oraz brak innych zaburzeń psychicznych. Zaburzenie to jest również znane jako osobowość antyspołeczna, psychopatyczna lub socjopatyczna.

• Osoby z psychopatią charakteryzują się skłonnością do przemocy, chłodem emocjonalnym, silnie utrwaloną postawą braku odpowiedzialności. Nieprzestrzegają norm społecznych i nie utrzymują bliskich relacji.
• Osobowość dyssocjalną rozpoznano u około 5% mężczyzn i 1% kobiet.
• Wśród kryminalistów jest zauważalnie duża grupa osób z osobowością dyssocjalną.
• Laboratoria sporadycznie biorą pod uwagę osobowość dyssocjalną ze względu na jej powiązanie z nadużywaniem substancji odurzających i agresywnym zachowaniem.

Ekspertów uważa, że czynniki środowiskowe, takie jak nieprawidłowa socjalizacja, patologiczna struktura rodzinna, chwiejność rodzicielska, czy wychowanie wśród patologicznych rówieśników, mogą leżeć u podłoża występowania osobowości dyssocjalnej.

Osobowość dyssocjalna w związku

Utrzymanie długotrwałego związku z osobą z związek z osobą dyssocjalną jest wyjątkowo trudności. Osoby z tym zaburzeniem charakteryzują się brakiem empatii, tendencjami do eksploatacji innych oraz poszukiwaniem intensywnych doświadczeń. To sprawia, że trudno jest im dostosować się do partnera, co często kończy się jego urazą. W związku z tym pojawiają się zachowania ryzykowne, impulsywne oraz przemoc psychiczna i fizyczna, co prowadzi do cierpienia drugiej osoby i często kończy się rozpadem relacji.

Około 30% osób z dyssocjalnym zaburzeniem osobowości spełnia kryteria diagnostyczne typowe dla psychopatii. Psychopaci są postrzegani jako bardziej „zimni” i wyrachowani niż osoby z osobowością dyssocjalną. Pacjenci z psychopatią mają trudności z budowaniem bliskich relacji emocjonalnych z innymi ludźmi. W psychopatii zaburzenia nastroju i/lub zaburzenia lękowe są praktycznie nieobecne lub występują rzadko.

Dyssocjalne (antyspołeczne) zaburzenia osobowości są uważane za jedne z najbardziej opornych na leczenie. Metody leczenia opierają się na modelu poznawczo-behawioralnym, takim jak dialektyczna terapia behawioralna, terapia zorientowana na schematy. Klinika PsychoMedic oferuje profesjonalną diagnozę zaburzeń osobowości i kompleksową terapię.

Bycie w związku z osobą z osobowością dyssocjalną może prowadzić do poważnych problemów emocjonalnych i psychologicznych dla partnera. Może to spowodować lęk, depresję, zespół stresu pourazowego, problemy z samooceną i poczuciem własnej wartości. Relacje z psychopatami mogą także negatywnie wpływać na zdrowie fizyczne, powodując problemy związane ze stresem, problemy z układem odpornościowym, choroby serca i ogólne problemy zdrowotne.

„Dyssocjalne (antyspołeczne) zaburzenia osobowości uważa się za jedne z najbardziej opornych na leczenie.”

Strategie radzenia sobie i opuszczania związku z osobą z osobowością dyssocjalną

• Świadomość sytuacji i zrozumienie zaburzenia osobowości partnera
• Poszukiwanie wsparcia w grupach pomagających ofiarom przemocy domowej
• Terapia i profesjonalna pomoc psychologiczna
• Pomoc prawna
• Planowanie bezpiecznej strategii wyjścia z relacji
• Czas na odbudowę i leczenie przez terapię oraz profesjonalne wsparcie

Przyczyny i leczenie osobowości dyssocjalnej

Rozwój osobowości dyssocjalnej wynika z interakcji między czynnikami genetycznymi a środowiskowymi. Do głównych czynników ryzyka należą doświadczenie przemocy i nadużyć w dzieciństwie, nieprawidłowe relacje z opiekunami, a także wady genetyczne oraz poważne urazy głowy. Szacuje się, że kryteria antyspołecznego zaburzenia osobowości spełnia nawet do 3% społeczeństwa, a występuje ono nawet 10 razy częściej wśród mężczyzn w porównaniu z populacją kobiet.

Leczenie tego zaburzenia jest niezwykle trudne, ponieważ osoby z osobowością dyssocjalną często nie dostrzegają problemu w swoim zachowaniu i nie wykazują motywacji do zmiany. Terapia skupia się na zarządzaniu objawami i poprawie funkcjonowania społecznego, wykorzystując m.in. psychoterapię indywidualną, grupową oraz rodzinną. W niektórych przypadkach konieczne jest również wsparcie farmakologiczne, szczególnie gdy występują inne zaburzenia psychiczne.

Badania pokazują, że długoterminowe programy reedukacji i reintegracji społecznej, połączone z psychoterapią i technikami instrumentalnego warunkowania, są uważane za najbardziej skuteczne podejścia terapeutyczne. Należy jednak pamiętać, że efektywność leczenia osobowości dyssocjalnej jest z reguły umiarkowana, ze względu na brak wglądu i wewnętrznej motywacji do zmiany u tych pacjentów.